As liberdades de creación e interpretación: sinerxias entre o Dereito e a Música

O curso de verán “As liberdades de creación e interpretación: sinerxias entre o Dereito e a Música”, organizado no seo de grupo De Conflictu Legum, celebrouse con éxito os días 26, 27 e 28 de xuño, reunindo a un heteroxéneo e interesado grupo de alumnos procedentes dos ámbitos xurídico e musical, e a outros tantos relatores de primeiro nivel. Os temas tratados por estes combinaron de forma orixinal ambas as disciplinas buscando sempre as sinerxias entre elas: así, a que foi durante moitos anos maxistrada do Tribunal Constitucional e antes do Tribunal Supremo, Dna. Encarna Roca Trías, e tras a cita do fabuloso libro de Lidya Goehr “O museo imaxinario das obras de arte musicais”, partiu da idea de que é a incerteza da norma a que permite que o xuíz deba interpretar, falou das doutrinas da interpretación estática e dinámica e puxo numerosos exemplos de sentenzas españolas e americanas que reflectían diferentes tipos de interpretacións. Pola súa banda, o durante case tres décadas presidente da Comisión Aragonesa de Dereito civil, o profesor Jesús Delgado Echeverría, comezou o seu discurso partindo dun concepto común do termo “interpretación” para facer unha analoxía entre leis e partituras, e establecendo que o tempo da interpretación debe ser o presente, aínda que aquelas –leis e partituras – sexan pasadas: o sentido das mesmas alcanzarase coas teorías aceptadas actualmente.

Na sesión da tarde, o primeiro taller do curso correu a cargo da hoxe Directora da área Académica da USC, a profesora Marta Otero Crespo, quen fixo un varrido orixinal e moi ilustrativo sobre todo para aqueles alumnos leigos en Dereito polos criterios de interpretación do art. 3 do Código civil. Cara ao final do taller mostrounos extractos da importantísima sentencia cuxa protagonista foi a coñecida Matilde e a súa “Pacicos”, e a interpretación que se fixo do seu peculiar testamento ológrafo.

A continuación, o seguinte taller impartiuno o profesor de Dereito internacional privado José Núñez Cerviño, quen nos falou de conceptos complexos desta disciplina dunha forma moi comprensible para entender os principais puntos do Convenio de Berna, asinado por case todos os países do mundo e que protexe a autores e artistas. Na quenda do xoves 27 comezamos polos relatorios da catedrática de Dereito civil María Paz García Rubio, quen desmenuzó a situación actual do dereito á liberdade de creación e expresión artística no noso país, non tan favorable aos artistas como se pensaría, existindo aínda algúns resquicios que poderían dar cabida a “censuras brandas” e autocensuras. Desde o punto de vista musical, o compositor Joam Trillo fixo un percorrido histórico por algunhas das formas e manifestacións de creación musical, entre as que destacou aquelas composicións creadas no seo das Catedrais baixo o paraugas dos seus mestres de capela.

Na segunda mesa da mañá, o catedrático de música Carlos Villanueva ilustrounos sobre o concepto de autenticidade da interpretación na música antiga, partindo ademais da súa experiencia como director e intérprete do grupo “In itinere” grupo de música de cámara da Universidade de Santiago que foi recoñecido internacionalmente pola difusión da música antiga; a continuación, a profesora Julia Ammerman puxo o foco na outra cara da moeda e tempo, na interpretación e creación da Música e do Dereito nunha actualidade marcada polos desafíos da Intelixencia Artificial.

Na tarde do xoves 27 trasladámonos á Igrexa da Universidade, dado que é alí onde se atopa un magnífico órgano que desde a área de Cultura da USC permitíronnos utilizar para levar a cabo o terceiro taller do curso. Este comezou cunha breve explicación histórica a cargo de Irma Fernández, profesora de música no IES Celanova e organista, e Alejandra Escolante, profesora de piano acompañante do CMUS de Santiago e organista, sobre a aparición do órgano desde a antigüidade ata os nosos días.

A continuación, a organista e concertista Marisol Mendive falou sobre as diferentes formas de interpretación de música de órgano, a creatividade dos organistas, e as diferentes cores que se lle poden sacar a uns instrumentos tan versátiles e diferentes os uns dos outros como son os órganos, cada un deles único. O taller terminou cun fabuloso concerto a cargo de Marisol Mendive, no que soaron pezas de Bach, Cabezón, pero tamén unha adaptación da coñecida banda sonora da Guerra das Galaxias.

Na última xornada, a do venres 28, o profesor titular de Dereito Administrativo Juan Ureña, da Universidade de Valencia, tocou no seu relatorio multitude de temas que tiñan que ver co fomento da cultura polos poderes públicos, a forma de prestación de servizos culturais, a dicotomía entre a chamada “cultura popular” e a “alta cultura”, ou as formas de contratación dos músicos. Na mesma mesa, o profesor e doutorando de Dereito civil Hernán Cortez falou sobre o acceso ás obras musicais e á xustiza, e como aínda queda moito camiño por percorrer no acceso efectivo á música, non sempre posible por cuestións administrativas ou de falta de medios (e interese) das institucións que salvagardan as obras orixinais.

Por último, debemos destacar a alta participación do grupo de alumnos en todos os debates posteriores aos relatorios. Ao proceder do ámbito musical moitos deles, o intercambio de pareceres entre uns e outros foi en grao sumo enriquecedor. E todos estivemos de acordo en que os temas que interrelacionan o Dereito coa Música son moitos e complexos, polo que nos convocamos, xa en clausúraa do curso, para continuar co debate o seguinte verán, na oxalá segunda edición do curso.